Ds. Jaap Ophoff.
Veel mensen zijn op zoek naar veiligheid. Ik ook. Thuis was het vroeger voor mij niet veilig: o.a. de slaande hand van mijn vader en de controle door mijn moeder, maakten het voor mij onveilig. Het klimaat voelde voor mij niet veilig. Ik kwam bij vriendjes thuis en soms voelde ik hoe veilig het daar was. Hoe anders. Ik sta verwonderd over hoe het met mij is gegaan. Dat had zo anders kunnen aflopen. Nu mag ik samen met mijn vrouw al weer ruim twintig jaar getrouwd zijn en ons huis heet tegenwoordig ‘huis van vrede’.
Het bord op ons huis met die naam levert soms met mensen spontane gesprekken op. Het raakt bij velen een snaar. Vrede en veiligheid. Je zou verwachten dat kerken dat bieden. Soms is dat ook zo. Ik heb niet onderzocht in hoeveel procent van de gevallen. Ik besef dat je niet zo maar een veilige kerk bent. Een gemeente die dat opneemt in een visiedocument, ís daarmee nog geen veilige gemeente. Bovendien kun je voor de één een veilige kerk zijn en voor de ander heel onveilig. Veel kerken zijn jaren lang een heel veilige plek geweest voor rokers. De leiders, oudsten, voorgangers rookten zelf immers. Maar o wee, als je voor het huwelijk had geroken aan seks. Dan was je de sigaar.
Veiligheid is relatief
Je bent dus niet zomaar een veilige kerk voor iedereen. En als je het voor iedereen wilt zijn of bent, dan zul je merken dat het gaat schuren. Juist als je een veilige kerk wilt zijn, ga je pijn ervaren, botsingen en schuurmomenten. We zijn zo verschillend. Leden van één lichaam met onze eigen plek, ons eigen levensverhaal, ons eigen karakter, onze eigen manier van voelen. De één vindt de preek van afgelopen zondagmorgen prachtig. De ander kon er niets mee en werd er zelfs pijnlijk door geraakt. Maar durf en kun je dat nog zeggen als iemand anders er zo blij mee is? In de kerken leren we lief en aardig te zijn, maar dat leidt niet naar veiligheid! Een veilige kerk is een kerk waar iedereen welkom is met zijn of haar leven(sverhaal) en karakter en spiritualiteit, zonder dat je dat hoeft te verstoppen. Lief en aardig zijn betekent voor mij in elk geval, dat ik nogal eens verstoppertje heb gespeeld. Nog een voorbeeld: in een gemeente waar regelmatig tot vaak opwekking wordt gezongen, of van de psalmen vooral de blijde stukken, kun je je als gelovige in een depressie of met geloofsstrijd heel eenzaam voelen. Hoor ze eens zingen en zie ze eens de handen in de lucht steken. Maar wie hoort mijn klacht, mijn strijd, mijn vragen aan God?
Veiligheid moet je doen
Het zal ruim acht jaar geleden zijn, dat in onze gemeente hardop het verlangen naar een veilige gemeente werd uitgesproken en door de oudsten als verlangen werd vastgelegd. Ik was er toen en nu heel blij mee. Want het stond in de context van ‘veilig voor homo’s’. Zou ik het meemaken, voorganger te zijn in een gemeente waar homo’s welkom zijn? Ja, dat is gebeurd. Homo’s, al of niet met relatie van liefde en trouw, zijn welkom in onze gemeente: GKv Opstandingskerk in Zwolle. Daar ben ik heel blij mee. Ik weet ook wat het ons als oudstenteam gekost heeft. De bezwaren die geuit zijn. Bezwaarschriften die geschreven werden. In dat proces, dat al weer een aantal jaren achter ons ligt, heb ik een en andermaal tegen homo’s in onze gemeente gezegd: wij staan als oudstenteam pal voor jullie. Deze bezwaren zijn niet tegen jullie gericht, maar tegen ons. Veiligheid bieden door in de bres te springen voor anderen, door je hoofd boven het maaiveld uit te steken en te blijven staan. Een veilige kerk begint bij mijzelf: ben ik veilig voor de ander en bied ik veiligheid? Soms is dat namelijk nodig. Veel mensen redden zichzelf prima, maar er zijn er ook, die om verschillende redenen extra kwetsbaar zijn. Helaas ontbreekt het homo’s en lesbiennes nogal eens aan veiligheid en bescherming. Nu zijn homo’s ook niet allemaal een pot nat. Één belangrijk punt geldt wel voor alle homo’s, die christen willen zijn en bij een kerk willen horen, dat ze een kleine minderheid vormen. Zoals rokers nooit iets hoefden te vrezen, moeten homo’s maatschappelijk en kerkelijk nog steeds vrezen: er is geen natuurlijke veiligheid en bescherming, omdat ze per definitie een minderheid zijn binnen de cultuur van kerk en maatschappij.
Veiligheid bereik je samen
In gesprekken over homo’s onder christenen wordt vaak gegrepen naar de bekende teksten. Grote en leuke uitdaging is om heel andere delen van het evangelie te openen, die onderbelicht zijn gebleven m.b.t. homoseksuele broers en zussen. Overigens heb ik hier het geheel van LHBT in beeld, ook als ik het nu iets specifieker heb over homo’s. Een van de Bijbelgedeelten die zicht geven op hoe je komt tot een veilige gemeente is 1 Kor. 12: 22-24: ‘Integendeel, juist die delen van het lichaam die het zwakst lijken, zijn het meest noodzakelijk. De delen van ons lichaam waarvoor we ons schamen en die we liever bedekken, behandelen we zorgvuldiger en met meer respect dan die waarvoor we ons niet schamen. Die hebben dat niet nodig. God heeft ons lichaam zo samengesteld dat de delen die het nodig hebben ook zorgvuldiger behandeld worden,’…
Ik lees hier dat er binnen de gemeente, die één lichaam is met Jezus Christus als hoofd, verschil is in kwetsbaarheid. En dat er leden zijn, waarvoor ik me kan schamen. Eerlijk gezegd heb ik daar bij homo’s helemaal geen last van. Ik ben graag bij homo’s in de buurt, omdat het prachtige mensen zijn. Ik schaam mij soms voor mensen om wat ze zeggen. Ik voel me soms bij anderen ongemakkelijk. Ik weet echter dat er ook zijn, die dat ongemak voelen bij een homostel. Dat bedoelde ik bijv. toen ik zei dat een veilige gemeente zijn betekent dat het schuurt. Schuren en schamen. In een veilige gemeente lopen we daar niet bij weg, maar bieden we veiligheid. Extra zorg en bescherming. In een maatschappelijk zich verhardend klimaat richting LHBT-ers zouden de kerken m.i. de armen wijd open moeten doen: de armen van de Vader. De kerk is immers het verlengstuk van zijn Vaderarmen?!
Veiligheid in kwetsbaarheid
Die veiligheid heb ik ook nodig. Die bescherming. Want mijn persoonlijke veranderings- en genezingsproces maakt mij kwetsbaarder. Bovendien ben ik voorganger met een paar afwijkende ideeën. Die wil ik rustig kunnen uiten. Dat mag schuren en emoties te weeg brengen. Graag zelfs. Want dan zijn we stappen aan het zetten naar ontmoeting. Aan de voet van het kruis. Daar elkaar ontmoeten en in gesprek gaan. Op m’n knieën bij het kruis in het besef dat Jezus mijn kwetsbaarheid beschermt met zijn kruistocht en zijn liefde. En daar de andere ontmoeten, die net als ik genade heeft ontvangen. Aan de voet van het kruis kunnen we brood breken en levens delen, wijn drinken en klinken op gegroeide veiligheid.
Ds. Jaap Ophoff is predikant van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) van Zwolle-Noord. Hij was 14 december 2016 te gast in het programma 'Overijssel vandaag' van RTV Oost en 18 december 2016 te beluisteren in het programma 'Hoogtij' van Radio Oost. In beide programma's heeft hij het belang van een veilige kerk uitgelegd en verteld over wijdekerk. Je kunt de beide uitzendingen bekijken/beluisteren op 'wijdekerk in de media'.
