Noud Fortuin.
Kortgeleden heb ik een gids geschreven over hoe je transgenders het beste kunt gaan steunen. Je zou dit ook andersom kunnen bekijken. Hoe ga je als transgender om met negatieve reacties, onwetendheid, oordeel en afwijzing? Als eerste wil ik zeggen dat deze vragen, opmerkingen of oplossingen die voor mij goed uitgewerkt hebben niet, voor iedereen zo zullen uitpakken. Maar naar mijn mening is deze methode wel het proberen waard.
Zo veel vragen
Het is al heel wat om uit de kast te moeten komen als transgender. Hoe vertel je het aan familie, vrienden, kerk of clubs? In welke volgorde? Hoe snel verander je van naam of voornaamwoord? Wil je dat überhaupt wel? Wat vind God nu van mij en hoe ga ik daar mee om? En zo zijn er waarschijnlijk nog wel honderden vragen, die in je hoofd omgaan. Bij mij was misschien wel de belangrijkste vraag: hoe ben ik mezelf, zonder negatieve reacties te krijgen of zonder anderen te kwetsen? Ondertussen ben ik zo’n 2,5 jaar uit de kast en uit ervaring weet ik dat die combinatie niet mogelijk is. Je zal hoe dan ook negatieve reacties krijgen. Mensen zullen zich gekwetst voelen. Ze zullen je keuze om een ‘coming out’ te doen, niet altijd begrijpen. Dan verandert de vraag: hoe ben ik mezelf zonder negatieve reacties te krijgen of zonder anderen te kwetsen, naar: hoe ben ik mijzelf en hoe kan ik hierover praten zodat anderen het wel begrijpen. Of in ieder geval, het nog steeds normaal vinden, om met mij te kunnen omgaan?
Mijn methode
Die omschakeling is een hele stap en zal niet vanzelf gaan. Je zal dit traject gaandeweg moeten uitproberen en aanvoelen. Aanvoelen of jij je wel veilig en comfortabel voelt bij een ‘coming out’, want als je je niet veilig genoeg voelt om uit de kast te komen, moet je eerst die veilige plek zoeken en vinden zodat je je genoeg op je gemak voelt. Daarnaast ben je aan niemand verplicht uitleg te geven over wat dan ook, als je je daar niet fijn bij voelt. Als je wel een veilig gevoel hebt moet je aanvoelen of omstanders je verhaal willen horen en het ook daadwerkelijk willen begrijpen. Als je besluit je verhaal te gaan vertellen probeer het dan ‘luchtig’ te houden. Dat is mijn methode. Ik snap dat dat moeilijk is, want het bepaalt voor de rest van je leven een deel van je identiteit. Maar als het onderwerp transgender te beladen wordt, zullen mensen zich sneller ongemakkelijk of verlegen voelen om vragen te stellen. Dat werkt ook zo, als je agressief opstelt of verdedigend gaat antwoorden. Dit is juist niet mijn bedoeling, want ik wil graag dat mensen vragen stellen om mij te kunnen begrijpen.
In de kerk
De kerkelijke gemeenschap is voor velen waarschijnlijk de plek waar het het moeilijkste is om te vertellen dat je transgender bent. Misschien door de vooroordelen die je zelf over de kerkmensen hebt of misschien omdat je denkt dat God je niet accepteert omdat je transgender bent. Dat laatste is iets wat ik veel hoor. Mensen die bang zijn dat God anders naar transgenders kijkt en ze niet accepteert omdat ze transgender zijn. Ik ben God niet en ik kan moeilijk zeggen wat goed of fout is, maar ik geloof dat God een plan heeft met mij en met ieder ander. Hij wil dat wij onze talenten en gaven inzetten voor hem en zo tot ons recht mogen komen. Wat ik hier bij WIJDEKERK doe, is bruggen bouwen, vertellen en uitleggen over wat er allemaal toch wel mogelijk is. Dit zie ik als mijn specifieke gave, die ik wil inzetten en ontwikkelen. Echter dit had ik allemaal niet kunnen doen als ik zelf niet eerder ‘uit de kast’ was gekomen. Ook nu dus als transgender, kom ik al helemaal tot mijn recht.
Bespreekbaar maken
Ik begrijp best dat ‘rondvertellen’ dat je transgender bent in de kerkgemeenschap een grote en moeilijke stap is. In veel kerken is het onderwerp transgender vaak nog onuitgesproken geweest en mogelijkerwijs onbespreekbaar. Enerzijds omdat het onderwerp onbekend is, anderzijds omdat het gemakkelijker is om het er niet over te hebben. Hoe dan ook, als je dit gesprek wil aangaan in de kerk kan je het het beste ‘luchtig’ houden. Jouw positieve uitstraling zegt genoeg en straalt uit naar de omgeving. Zo creëer je ruimte voor jezelf. Dit klinkt als een ‘gemakkelijk gezegd’ moment en in de praktijk is dat het ook. ‘Uit de kast’ komen in de kerk doe je niet even of één, twee, drie. Dat weet ik ook wel. En met een luchtig gesprek garandeer ik je ook niet dat jouw kerk je gelijk met open armen zal ontvangen, maar je vergroot de kansen voor acceptatie voor jezelf wel.
Reacties
Als de luchtige methode niet gelijk werkt en er toch negatieve reacties uit de kerk komen, geef dan niet op. Praat er over en herhaal je standpunten, want wie weet komt het de volgende keer wel ‘binnen’. Ik hoorde een verhaal van een transman die alleen maar in vrouwenkleren naar de kerk mocht komen. Dit is zo pijnlijk om te horen en ik kan me nauwelijks voorstellen of bedenken wat ik zelf in zo’n situatie zou doen. Ik hoop stevig genoeg in mijn schoenen te staan om te komen zoals wie ik ben. Niet om de kerk of haar besluiten af te wijzen, maar omdat ik weet dat God van mij houdt zoals ik ben. Dat ik bij hem mag komen zoals ik gezien wil worden. Hoe deze transman naar de kerk moet komen, is niet als zichzelf. Voor hem en alle anderen kan ik de volgende tips geven. Ga in gesprek, zet door en als je daar geen vertrouwen in hebt, kijk op de kaart van WIJDEKERK naar een andere kerk in jouw omgeving waar je wél mag komen zoals je bent. Bij negatieve eerste reacties is het goed om te bedenken dat jij waarschijnlijk ook niet van de ene op de andere dag gewend was aan de nieuwe situatie en van jezelf geaccepteerd had dat je transgender bent. Het heeft tijd nodig om in te zinken. Gun anderen die tijd ook. Tijd om een mening te vormen, tijd om het te laten bezinken en dan wordt die tijd misschien wel besteed om op de eerste reactie terug te komen, ik hoop het van harte.
Verkeerde termen
Dit geldt ook voor verkeerde termen. Ik weet nog dat toen ik net mijn ‘coming out’ achter de rug had, mensen aan mij vroegen of ik me ook liet ombouwen. Voor hen leek het als een normale vraag, maar deze vraag ervoer ik juist als respectloos. De eerste paar keer ging ik uitleggen dat ik het niet wist omdat het medische traject nog niet begonnen was. Ik voelde me schuldig om het alsnog uit te leggen. Totdat ik opnieuw deze vraag kreeg, waarbij mijn moeder aanwezig was en die zei alleen: ‘Een auto bouw je om, maar een mens niet’. Het klonk komisch, zorgde juist voor luchtigheid op dat moment. Degene die dit vroeg realiseerde zich later dat het een nogal ongepaste vraag was. Kijk dus, waar jij je goed bij voelt en onthoud dat je niet alles uitgebreid hoeft uit te leggen.
Als jezelf
Hoe je ook omgaat met deze tips en wat je er ook mee doet. Ik hoop dat je in een omgeving terecht komt die je accepteert en waar de mensen jou liefhebben. Of dat dezelfde omgeving is als nu, of een ander gebied. Ik hoop vooral dat je de juiste mensen vindt die je begrijpen, steunen en die je waarderen zoals je echt bent.
Noud Fortuin is Jeugdwerker en interviewer bij Wijdekerk.
