Otto de Bruijne.
In 2008 schreef ik 'Jezus in Mokum. Het evangelie van Marius, met kanttekeningen', een boekje over een vijfdaags bezoek van Jezus aan Amsterdam in 9 hoofdstukken. Dit Evangelie werd in 2080 ontdekt en is dus een flashback naar onze tijd. In ‘Jezus in Mokum’ bezoekt Jezus allerlei typisch Amsterdamse plekken zoals de beurs, het Van Gogh Museum, het Anne Frank Huis, een Moskee, etc. Zo beschrijft de Evangelist Marius in Hoofdstuk 5:8-12 Jezus’ confrontatie met de Mediaceeën, het journaille dat Hem voortdurend op de hielen zit, en de Driftgeleerden, wetenschappers die alles reduceren tot driften en ‘het brein’, bij het homomonument bij de Westerkerk.
‘Jezus in Mokum, Het Evangelie van Marius’, werd in mijn fantasie begin eenentwintigste eeuw na Christus opgetekend door ene Marius, naar eigen zeggen een Amsterdamse jonge man die in zijn jeugd de Schriften kende. Vermoedelijk bezocht hij als jongen met zijn ouders de Noorderkerk. (1:2; 9:15) In taalkundig opzicht is 'Het Evangelie van Marius' enigszins verwarrend, doch typerend voor de toenmalige post-moderne periode. Zo bezigt de auteur zowel Algemeen Beschaafd Nederlands, als ook Amsterdamse en Jiddische termen.
Jezus en de jonge homofiel
Hoofdstuk 5: 8. Ter hoogte van de Wester, nabij de roze driehoek, drongen de Mediaceeën, gesteund door enkele vooraanstaande Driftgeleerden, op ons aan en brachten een jonge homofiel voor Jezus en vroegen: 'Wat vindt U van deze? Mag hij uw koninkrijk binnentreden of zal hij buitengeworpen worden?' 9. Jezus doorzag hun sluwe spel en sprak: 'Gij zult homo’s niet misbruiken als meetlat voor mijn vrijzinnigheid.' Sommigen zeiden: 'Heer, u bent toch niet vrijzinnig?' 10. Maar Jezus antwoordde: 'Mijn leer is niet van hier,' en zich tot de Mediaceeën en de Driftgeleerden wendend zeide hij: 'Huichelaars, gij legt het gezonde verstand lasten op die gij zelf niet wilt dragen.' 11. Toen probeerden opgetrommeld tuig klinkers uit het plaveisel te trekken om de kijkcijfers te verhogen, maar Jezus zei tot de jonge homofiel: 'Vreest niet, wees gerust, er is leven buiten de Grachtengordel,' en Jezus vertrok vandaar zonder dat iemand hem verder lastig durfde te vallen. 12. Andy en Marc boden rugdekking en beloofden wederom een persconferentie. De jonge homofiel voelde zich nu plotseling meer dan homofiel alleen en volgde Jezus. De piechem* was 19 jaar oud en heette Arnoud.
Commentaar
Een goed begrip van deze tekst vraagt om een nadere beschouwing van de cultuur in de eerste decennia van de eenentwintigste eeuw, en meer in het bijzonder, van Amsterdam. In de eerste plaats de ‘roze driehoek’, het homomonument, slechts op een steenworp afstand van het Anne Frank Huis, is een directe verwijzing naar het lijden van homoseksuelen onder discriminatie in het algemeen maar zeker ook tijdens de bezetting 1940-1945. Deze indruk wordt versterkt omdat Jezus direct na zijn bezoek aan de Roze Driehoek het Anne Frank Huis bezoekt (Het kortste vers uit het Evangelie van Marius. 5:13: Jezus in het Anne Frankhuis: Jezus dan in het Achterhuis staande zond ons heen omdat hij alleen wilde zijn. Andy en Marc wisten de directie te overtuigen dat Jezus familie was van Anne en op bijzondere wijze haar leven wilde gedenken. Na lange tijd kwam Jezus zwijgend naar buiten. 'Heer, wat vond u ervan?' vroegen wij, doch Jezus zweeg.)
De Mediaceeën (verwijzing naar de Farizeeën in de Evangelieën) vroegen in die tijd bijna standaard in elk interview met orthodox gelovigen, ongeacht het onderwerp, wat ze van homofilie vonden, in de hoop dat de man of vrouw iets intolerants zou zeggen en de kijkcijfers zouden stijgen. Jezus prikt hier direct doorheen. Hij is verbolgen dat de Mediaceeën homo’s misbruiken om te scoren bij het publiek. De Driftgeleerden (verwijzing naar de Schriftgeleerden in de Evangelieën) staand voor het zgn. reductionisme, of een materialistische wetenschapsleer waarbij al het menselijk handelen herleid wordt tot driften en dus geen onderwerp van ethiek, geloof of moraal. Dit ging toen door als ‘verlicht’ en men beschouwde Jezus als een moraalridder uit de Biblebelt, het deel van Nederland waar veel orthodoxe christenen woonden. De bewoners van de Grachtengordel van Amsterdam beschouwden zichzelf als het meest verlichte volksdeel van Nederland. Verrassend is het dan ook dat Jezus boos wordt omdat homo’s weer goedkoop gebruikt worden als meetlatje voor de rechtzinnigheid van het verlichte volk en als struikelblok voor de gelovigen. Verder antwoordt Jezus de Mediaceeën met de opmerking dat juist Hij vrijzinnig, oftewel liberaal en verlicht, is. De menigte is verrast en verward. Zijn zij dan de moraalridders? Hebben zij zelf een bekrompen kijk op homo’s? Jezus zegt dat niet direct, maar Hij houdt het subtiel op: Mijn leer is niet van hier …
Dan komt de raadselachtige zin: ‘Huichelaars, gij legt het gezonde verstand lasten op die gij zelf niet wilt dragen’. De interpretatie van deze tekst lijkt op het eerste gezicht een verdediging van het gezonde verstand dat een man alleen met een vrouw seks kan en moet hebben, en dat homofilie zonde tegen Gods scheppingsorde is, dus zonde tegen God. Maar dat staat haaks op de context van de tekst, vooral door het slot van de perikoop waarin Jezus de clou van deze confrontatie samenvat: Arnoud, de jonge homofiel ervoer de ontmoeting met Jezus als een bevrijding uit de (onbewust) stigmatiserende drammerigheid van de media en wat ‘de verlichte Grachtengordel’ voor orthodox houdt. Hij wordt bevrijd van de dominante nadruk op zijn seksuele geaardheid en voelt zich bij Jezus weer boven alles mens. De evangelist meldt dat deze Arnoud Jezus volgde, en – opmerkelijk – Jezus en de tekst zwijgt over zijn geaardheid en zijn privéleven. Daarom kan de opmerking van Jezus over ‘Huichelaars … etc.’ alleen uitgelegd worden als een aanklacht tegen elke vorm van reductie van het menszijn. Mens zijn is wat het gezonde verstand boven alles zou moeten stellen. Hier is een MENS, en geen blanke, zwarte, homo of hetero, man of vrouw. De identiteit van een mens, homo, hetero, gekleurd of bleek, man of vrouw, etc. kan nooit gereduceerd worden tot seksuele geaardheid, ras, etc. Het gezonde verstand ziet de mens. De mediaceeën en driftgeleerden neigen ertoe om een deelaspect van de mens tot dominante en totale identiteit uit te roepen of te reduceren tot een a-morele neurologische aandoening. Overigens blijkt uit deze korte tekst ook de verwarring en de verstarring in die tijd over dit thema, en wil Jezus de verrassing zijn.
‘Jezus in Mokum, het Evangelie van Marius met kanttekeningen’, Otto de Bruijne, eigen uitgave 2008, 20 pag. 7,50 euro. en wordt bij voldoende belangstelling weer geprint in november 2017. Bestellen kan via WIJdekerk via het contactformulier. Vermeld bij onderwerp 'Jezus in Mokum'.
Otto de Bruijne, 1949, is theoloog en beeldend kunstenaar en bekend als spreker. Hij werkte voor TEAR in Nederland en Afrika, en als TV-presentator voor de Evangelische Omroep.
* rare kwast, vreemde snuiter, mafkees.
