Een gedurfd symposium van het werkverband katholieke homo-pastores.
Remy Jacobs.
Op 3 april vond in ’s 's-Hertogenbosch een symposiumdag plaats rondom het thema “vrijmoedig spreken”. Hoe kun je in vrijheid, moedig, spreken over thema’s die niet alleen je eigen bestaan raken, maar ook het bestaan van mensen om je heen en in bepaalde opzichten de kerk als gemeenschap tot op het bot raakt: haar morele aanspraken op het thema seksualiteit zijn door beide onderwerpen grondig door elkaar geschud.
In een serene sfeer, in aanwezigheid van bisschop G. de Korte van ’s 's-Hertogenbosch spraken Hendro Munstermann, gelovige theoloog en Vaticaanwatcher van het Nederlands Dagblad en prof. Dr. Anne Vandenhoeck van de Universiteit Leuven, respectievelijk over twee onderwerpen: “Homoseksualiteit en seksueel misbruik: toedekken als kerkelijke strategie” en: “Crisis als kans: Reflecties over macht en ruimte in relatie tot homoseksualiteit binnen de kerk.” De beide sprekers waren bevlogen in hun woorden en namen ons mee in de complexiteit van de thema’s en hoe zij soms onterecht vervlochten raken met elkaar.
Zwijgen en toedekken als “machtsinstrument” kwam duidelijk aan bod zowel voor het thema homoseksualiteit en misbruik. Wie zwijgt en toedekt heeft grote macht over mensen, maar meer nog over hun verhalen en hun ziel. Doordat er een ontwikkeling is geweest binnen beide onderwerpen van zonde-ziekte-misdrijf/delict krijgen deze onderwerpen ook nog een andere betekenis die een licht kan werpen op de toedek-cultuur.
Homoseksualiteit werd nog niet zo lang geleden ook binnen onze westerse cultuur kerkelijk gezien als zonde, maar maatschappelijk als ziekte en zelfs als misdrijf. Pas sinds een kleine 50 jaar zien we dat homoseksualiteit door maatschappijen en landen wordt erkend en is het geen misdrijf meer. Aan de andere kant zie je dat seksueel misbruik niet altijd als zonde is gezien, als ziekte is miskend en als zwaar misdrijf ook pas meer en meer in de laatste 50 jaar wordt aangemerkt. Culturele, maatschappelijke en morele veranderingen in de maatschappij liggen hieraan ten grondslag. Door de schandalen binnen de RK kerk wordt zij nu ook gedwongen te onderzoeken in hoeverre zij zelf een andere positie moet innemen ten opzichte van deze onderwerpen. En voor de RK Kerk speelt hierin dan ook nog de vraag naar het priesterlijke celibaat een rol en de manier waarop macht binnen de kerk werkt.
Prof dr. Anne VandenHoeck ging in op dit thema macht. Zij sprak over de macht van de stilte, de macht vanuit de officiële kerk en de macht vanuit homoseksuele priesters. Zij deed dit tegen de achtergrond van de filosofie van Foucault en Max Weber, met als inspiratie het werk van Donald Cozzens die meerdere boeken schreef over homoseksualiteit, celibaat, misbruik en macht. Macht, reflecteert Cozzens, kan positief en negatief gebruikt worden. Iedereen heeft macht op bepaalde momenten en macht is in zichzelf niet verkeerd. Maar wanneer bijvoorbeeld homoseksualiteit tegelijkertijd mag bestaan en niet mag bestaan, dan komen mensen in een morele en psychische spagaat terecht, die door macht wordt veroorzaakt. Het mag niet van de leer, maar pastoraal is er aandacht voor. Volgens Vandenhoeck moeten we op nieuw leren hoe we macht en barmhartigheid op een vruchtbare manier verbinden, zodat de barmhartigheid niet zomaar een "pastoraal" doekje voor het bloeden is: maar barmhartigheid betekent in haar opinie dat je je in de open ruimte van het gesprek over deze thema’s echt tot in je nieren laat raken door het verhaal van de ander en dat daardoor een nieuwe ruimte ontstaat waarbinnen veranderingen mogelijk worden.
Dit is wat zij noemde de ruimte van het vrijmoedig spreken. Het vrij-moedig-spreken waarbinnen onderscheiding, welwillendheid en barmhartigheid plaats kan vinden. Binnen deze ruimte kan in veiligheid maar ook kritisch onthuld worden wat verborgen is en in zo’n gesprek is Gods betrokkenheid aanwezig en komt het Rijk Gods nabij in Jezus.
Het was al met al een behoorlijk diepgaand gesprek en er kwamen vele vragen op. Het was een belangrijk symposium waarop iedereen is aangemoedigd en bemoedigd om binnen de RKK de vrijheid op te zoeken, moedig te spreken, met behoud van barmhartigheid en de blik op het Rijk Gods.
Remy Jacobs (1969) is geestelijk verzorger, dichter en acteur (Als ik de liefde niet heb, 2014-2015 en Trut or dare, Britney or Goofy 2018-2019) en ruim 14 jaar werkzaam binnen de zorg voor ouderen en jongeren. Binnen deze context doet hij veel ervaringen op met verhalen van (jong) dementerende mensen, revalidanten en hun naasten Verhalen over leed en vreugde, kleine sprankjes hoop en veel bereidheid van medewerkers en naasten om veel kracht, tijd en energie te geven aan mensen met grote kwetsbaarheid. De omgang met lijden en de duiding van het lijden is een onderwerp dat Remy al sinds zijn opleidingstijd bezig houdt en waaraan hij in woord en geschrift en op toneel vorm aan wil geven. Daarbij houdt hij een warm pleidooi voor de humanisering van de zorg; elke mens telt, omdat wij allen mensen zijn.
