Interview met Niels Scheurwater over kunstproject en manifest ‘Kleur Bekennen’ door Anita Verwoest.
Ken je dat? Dat je iemand voor het eerst ontmoet en dat je hem of haar gelijk in je hart sluit! Dat gebeurde bij mij toen ik Niels Scheurwater interviewde over zijn kunstproject en manifest ‘Kleur Bekennen’. We spreken elkaar online vanwege de afstand, maar de klik is er niet minder om. Niels is getrouwd met Co, die ik jaren geleden ook heb mogen interviewen. Samen wonen, leven en werken zij in een omgebouwde vrachtwagen op de Veluwe.
Niels is geen onbekende in de kunstwereld. Eerder al maakte hij als afstudeerproject het project ‘Gay in de Biblebelt’, over de worstelingen van een jonge homo die uit de kast komt, geïnspireerd op zijn eigen ervaringen. Daarna schreef hij een artikel over kunst en geloven en maakte foto’s voor het tijdschrift Beeldenstorm, dat uitkwam ter gelegenheid van 500 jaar reformatie. En als kers op de taart nu het kunstproject en manifest ‘Kleur Bekennen’.
Het idee voor het project ontstond bij Niels door een bezoek aan de kerk waar Niels lange tijd niet geweest was. Tijdens de dienst kwamen er allerlei beelden in zijn hoofd voor dit project. Toch duurde het nog circa vier jaar voordat dit project werkelijkheid werd. Voor Niels erg spannend, omdat hij met dit kunstproject een duidelijk statement afgeeft, vooral naar de plek waar hij vandaan komt. Met dit licht provocerende en shockerende werk geeft hij duidelijk zijn mening over kerk en samenleving.
De uitdrukking ‘kleur bekennen’ vindt haar origine in het kaartspel, vertelt Niels. ‘Wanneer iemand kleur bekende, speelde die de kaart met de kleur waarom door een andere speler gevraagd werd. In de hedendaagse context betekent dit: voor je mening uitkomen.’ Met het kunstproject en manifest wil Niels dan ook een duidelijk statement maken. De beelden laten ook de link zien met zijn religieuze trauma en de Biblebelt waar hij vandaan komt. De expositie symboliseert de geslotenheid binnen kerken en is opgebouwd uit een aantal kleuren die in de Bijbel terugkomen in het Latijn. Aan de hand van vier beelden wordt de link gelegd met kerkelijke fascinatie. Sommige beelden hebben een link met fresco’s. De eerste drie beelden laten trauma zien, het vierde beeld laat de droom van een inclusieve familie zien die samen God mag zoeken en die de onderlinge verschillen viert.
Veel kerken hebben vandaag de dag nog steeds een slecht en irreëel beeld van de samenleving en laten daarmee een pijnlijk beeld zien. Er is nog steeds veel geslotenheid qua inclusie in kerken. Niels en veel mensen met hem, worden daarom nog vaak geconfronteerd met trauma rondom queer en religie en hun zoektocht naar God. Niels noemt als voorbeeld de reacties van veel christenen op de aankondiging van het optreden van een dragqueen op Graceland. ‘De reacties waren zo slecht en gemeen. Hoe is het mogelijk dat mensen die God dienen, iemand zo de grond in kunnen boren? Dit laat vooral zien dat een expositie als deze broodnodig is.’ Met dit kunstproject wil Niels mensen daarom graag laten zien en nadenken over de gevolgen van uitsluiting en (geestelijke) onderdrukking door de kerk.
In zijn beelden portretteert Niels queer mensen in een religieuze setting. Hetzij door gebruik van kleding, omgeving en/of symbolen. Het fotoproject gaat over veiligheid en verbinding, waarin pijnlijke persoonlijke thema’s en kwetsbare ervaringen van mensen in grote beelden van wel drie meter zijn vastgelegd. Met de serie grote prints van een grote groep mensen geeft Niels diversiteit een duidelijk gezicht en geeft hij een inkijkje in de realiteit van uitsluiting binnen en door christelijke gemeenschappen. Naast de foto’s komt een korte tekst over de ervaringen van de geportretteerden. Een belangrijk beeld is opgedeeld in allemaal kleine fotootjes. Bezoekers van de tentoonstelling krijgen ieder een deel van deze foto mee om zo het verhaal verder te verspreiden. De beelden schuren, laten duidelijk religieuze trauma’s zien en stralen een zeker gemis en zwaarte uit, maar verraden tegelijkertijd de wens en droom van Niels van een inclusieve familie die samen God mag zoeken. Een veelkleurigheid van mensen, elk met een eigen identiteit en veelkleurigheid.
Voor het kunstproject heeft hij middels een manifest mensen opgeroepen om mee te doen en zo samen een tegengeluid te laten horen. Mensen die uitsluiting door de kerk herkenden, zelf een religieus trauma hebben opgelopen, of op andere manieren te maken hebben gehad met vormen van uitsluiting. Door mee te doen aan het project konden zij eindelijk hun verhaal vertellen en een eigen plek innemen.
De eerste expositie vindt plaats van 27 tot en met 29 september in een oud klooster in Ubbergen, dichtbij Nijmegen. Daarna zal de (mobiele) expositie vanaf februari 2025 op meerdere plekken door de Biblebelt en omstreken reizen. ‘Door deze werken te laten reizen door de Biblebelt en omstreken geven we samen een tegengeluid aan de praktijk van uitsluiting, een stemgeluid aan Kleur Bekennen. Het zou daarbij mooi zijn als ook kerken hun deuren zouden openen voor de expositie’, aldus Niels. Niels noemt het als wens en allergrootste overwinning als de expositie in de Betuwe een plek zou kunnen krijgen, de plek waar hij is opgegroeid en waar zijn trauma is begonnen.
Niels is benieuwd wat het kunstproject gaat losmaken bij mensen. Hij spreekt de hoop uit dat het verbindend zal werken en een echt gesprek zal oproepen. Zijn droom is dat mensen zien waar we nu mee bezig zijn in kerken en dat dit juist verwijderd, in plaats van verbindt. ‘Laten we juist onze verschillen vieren en de kerk een plek van gemeenschap maken. Samen kunnen we een verschil maken. Laten we de stilte doorbreken, de diversiteit omarmen en strijden voor een inclusieve en rechtvaardige wereld waar iedereen de vrijheid heeft om zichzelf te zijn.’
Ik ben geëmotioneerd door het verhaal van Niels en zijn moed en lef om dit onrecht aan de kaak te stellen. Laten we hem daarin steunen en samen een tegengeluid laten horen. En in ieder geval allemaal naar de expositie gaan!
Comments